یکی از اجناسی که در میان علاقه‌مندان آنتیک طرفدار زیادی دارد، پته آنتیک است. آیا به این موضوع فکر کرده‌اید که هر پته چه داستانی در دل خود دارد؟ پته‌های باارزش قدیمی توسط چه کسی بافته شده‌اند و هر کدام چه سرگذشتی دارند؟
دستان هنرمند بانوان ایرانی از زمان‌های قدیم نیز زیبایی و ماندگاری خلق می‌کردند. شاید در آن زمان به هنر خلق شده توسط آنان توجه نمی‌شد؛ اما اکنون ارزش هنرشان درک شده و به‌عنوان یک وسیله ارزشمند باستانی خریدوفروش می‌شود.
پته چیست؟
پته یکی از قدیمی‌ترین هنرهای دستی کرمان است که توسط زنان خوش‌ذوق کویر بافته می‌شود. پته دوزی نوعی رودوزی بر پارچه محسوب می‌شود و زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد. این رودوزی‌ها معمولاً به شکل گل یا بته هستند و بر روی پارچه‌های کرکی انجام می‌شوند.
پت در میان کرمانی‌ها به معنای مو است. در آن زمان نیز نخ‌های پته دوزی از موی بز یا همان کرک تولید می‌شدند، بر همین اساس بعدها این هنر با نام پته دوزی رواج یافت. به این صنعت، فطه دوزی و سلسله دوزی نیز می‌گویند.
این هنر در زمان قدیم فقط در استان کرمان رواج داشت و امروزه نیز در شهرهای کرمان، رفسنجان، زرند و سیرجان رواج دارد. پته آنتیک به پته‌های باقی‌مانده از زمان قدیم می‌گویند و بسیاری از مردم به خرید آنتیک و جمع‌آوری کلکسیون پته علاقه دارند.
تاریخچه پته دوزی در کرمان
متأسفانه، باتوجه‌به اینکه در آن زمان به بسیاری از موارد توجه نمی‌شد یا به دلیل جنگ، زلزله، سیل و… خیلی از دست‌نوشته‌ها از بین می‌رفتند، تاریخ دقیقی نیز از زمان پیدایش پته دوزی در دسترس نیست. در سفرنامه شاردن به تولید پته در کرمان در دوره صفوی اشاره شده است.
کتاب‌های هنری قدیمی کهن‌ترین پته آنتیک جهان را مربوط به سال 1285 هجری قمری می‌دانند. این پته با نخ‌هایی از جنس ابریشم و بر پارچه ابریشمی به صورت سوزنی دوخته شده است و طرح گل افشان ریز و محرمات جناغی دارد. نمونه دیگری نیز مربوط به سال 1280 در دسترس است که به صورت بقچه‌ای پته دوزی از فرج الله کرمانی به جا مانده است.
پته کهن دیگری نیز در مقبره شاه نعمت الله ولی وجود دارد که مربوط به سال 1295 هجری قمری است. این پته توسط فردی به نام شهاب الملک در زمان مرتضی‌قلی خان سفارش شده و به دست 12 هنرمند کرمانی خلق شده است. این اطلاعات در گوشه این پته عتیقه دوخته شده‌اند.
ضرب‌المثل پته روی آب افتادن چه معنی دارد؟
زمانی که راز یا کار پنهانی کسی برملا می‌شود، اطرافیان می‌گویند پته‌اش روی آب افتاد! ریشه این ضرب‌المثل از کجاست؟ در زمان قدیم هنگامی‌که بازرگانان می‌خواستند پته بخرند، ابتدا باید از مرغوبیت آن مطمئن می‌شدند.
برای اطمینان از مرغوبیت پته، آن را درون تشت آب می‌انداختند، اگر رنگ نخ‌های آن می‌رفت کالای مرغوبی نبود و اگر رنگ پته ثابت باقی می‌ماند، آن پته مرغوب و باارزش به شمار می‌رفت. از همین رو وقتی کسی در کار خود کلکی دارد و برملا می‌شود، می‌گویند پته‌اش روی آب افتاد.
معرفی 9 مدل از لوازم دکوری آنتیک و کاربرد آنها در دکوراسیون
پته دوزی به چه ابزاری نیاز دارد؟
پته دوزی مانند هر هنر دیگری به لوازم مخصوصی برای دوخت نیاز دارد. عریض پارچه، انگشتانه و سوزن برخی از این لوازم هستند. پته آنتیک علاوه بر اینکه توسط ماهرترین پته دوزان دوخته می‌شد، در ساخت آن از باکیفیت‌ترین لوازم مانند قیچی مناسب نیز استفاده می‌کردند.
عریض پارچه
عریض پارچه، پارچه‌ای بسیار ضخیم و محکم است که رودوزی بر روی آن انجام می‌شود. پارچه پته قدیمی و آنتیک با استفاده از ماشین‌های دوپا باف و چهارپا باف بافته می‌شد. در برخی مناطق کرمان به عریض پارچه، را نیز می‌گویند.
انگشتانه
انگشتانه برای تکمیل ظرافت پته و همچنین افزایش سرعت کار بسیار مهم است. انگشتانه‌های مختلفی برای پته‌دوزی استفاده می‌شود و انتخاب آن بستگی به‌راحتی هنرمند دارد. انگشتانه‌های فلزی، پلاستیکی و چرمی برای این کار استفاده می‌شوند. در زمان قدیم انواع فلزی و چرمی آن در دسترس بود.
گلابتون
نخ‌های مخصوصی که برای پته‌دوزی استفاده می‌شوند، نخ گلابتون نام دارند. این نخ‌ها در رنگ‌های مختلفی از جمله مشکی، نارنجی، سبز، عنابی و سرمه‌ای تولید می‌شوند. قیمت پته قدیمی کرمان به گلابتون به‌کاررفته در آن وابسته است.
ریس
ریس نوعی دیگر از نخ‌هایی است که برای دوخت پته آنتیک کاربرد داشت. این نخ‌ها پشمی هستند و به‌وسیله ابزار و ماشین تولید می‌شوند. ریس از نظر قطر و ضخامت انواع مختلفی دارد و هنگام دوخت پته باید اندازه مناسبی از آن انتخاب می‌شد که به نوع نقش پته بستگی داشت.
سوزن
در دوخت پته نمی‌توان از هر سوزنی استفاده کرد و این هنر سوزن مخصوص خود را دارد. پته با نخ‌های پشمی تولید می‌شود؛ به همین دلیل سوراخ سوزن باید بزرگ باشد. پارچه پته‌دوزی نیز ضخیم است و سوزن آن باید طول متوسط و نوک بسیار تیزی داشته باشد.
پته‌دوزی چه مراحلی دارد؟
پته‌دوزی به‌طورکلی 5 مرحله دارد. این 5 مرحله باید به ترتیب انجام شوند تا پته باکیفیتی به دست آید. کسانی که در زمینه فروش آنتیک هستند، انجام این مراحل را تأئید می‌کنند. این مراحل با انتخاب نوع پارچه یا شال شروع شده و با شستن پته و اتوکردن آن به اتمام می‌رسند:
- آماده‌سازی عریض پارچه
- گرته‌زنی
- انتخاب نخ
- دوخت پته
- شستن پته و اتوکشی
پته آنتیک چند نوع دوخت دارد؟
پته دوزی در دوخت‌های مختلفی انجام می‌شود و انتخاب نوع دوخت به سلیقه و ذوق بافنده آن بستگی دارد. قیمت پته کرمان به نوع دوخت انجام شده بستگی دارد. دوخت‌های زیر از متداول‌ترین و زیباترین دوخت‌ها در پته‌های قدیمی هستند:
- ساقه‌دوزی
- بخیه‌ای
- پتکی
- شلالی
- خطی یا کوکی
طرح‌های اصلی پته آنتیک
طرح‌ها و نقش و نگار دوخته شده بر پته‌های قدیمی اصالت هنر بانوی ایرانی را نشان می‌دهند. این طرح‌ها بسیار متفاوت بودند و هر نگاهی را مجذوب خود می‌کردند. نقش‌هایی که بر پته دوخته می‌شدند از متون تا طبیعت را در برمی‌گیرند:
- هندسی یا انتزاعی
- پرندگان
- کتیبه‌ای
- گیاهی و درختان
استفاده از آنتیک در دکوراسیون منزل و 6 نکته طلایی که باید بدانید!
کاربردهای پته آنتیک
پته قدیمی به‌عنوان یک وسیله آنتیک کاربردهای مختلفی در جامعه دارد. این پته‌ها یادگاری هنری از زمان ایران باستان هستند و در هر جایی باشند، نشانی از اصالت را با خود یدک می‌کشند. علاقه‌مندان به لوازم آنتیک در موارد زیر از پته استفاده می‌کنند.
تزیین خانه
شما می‌توانید از این هنر قدیمی در منزل خود به‌جای پرده استفاده کنید. کاربرد پته به‌عنوان جلد قرآن نیز بسیار مرسوم است و به‌عنوان سجاده نیز کاربرد دارد. اگر پته را قاب کنید و به دیوار بزنید، جلوه منزلتان چندبرابر می‌شود.
تزیین مکان‌های مذهبی
در طراحی داخلی معابد و مساجد معمولاً از لوازم قدیمی و باارزش ایران استفاده می‌شود. بر روی این پته‌ها آیات قرآن و الگوهای مذهبی رودوزی شده و بر دیوار مساجد نصب می‌شوند.
تزیین لباس‌های سنتی
پته یکی از گزینه‌های پیش روی طراحان سنتی برای تزیین لباس است. پته‌دوزی در زمان نادرشاه افشار رواج بسیاری پیدا کرد و به دستور ایشان حتی لباس‌هایی از این هنر نیز بافته می‌شد و خانواده سلطنتی آنها را می‌پوشیدند که به آنها پته نادری می‌گفتند.
پته آنتیک باکیفیت چه ویژگی‌هایی دارد؟
پته دوزان کرمانی به‌خوبی پته مرغوب را از پته غیرمرغوب تشخیص می‌دهند. به گفته این افراد پته‌ای که بر روی شال یا عریض پارچه سفید یا سیاه دوخته شود، ارزش زیادی دارد. اگر پته بر روی شال سفید دوخته شود، انعکاس نور زیادی دارد و بافنده را اذیت می‌کند، به همین دلیل زمان بیشتری برای اتمام آن نیاز است.
پته‌های مشکی کرمان کمیاب هستند و بیشتر با استفاده از کانگای عروس دوخته می‌شدند. این پته‌ها نیز از آنتیک‌های گران‌قیمت و باارزش به شمار می‌روند. استفاده از گلابتون و ریس‌های باکیفیت و انتخاب دقیق آنها نیز بسیار مهم است. پته‌هایی که دوخت چهارسوزنه و متن دوزی دارند نیز از ارزش زیادی برخوردار هستند.
چگونه از پته آنتیک نگهداری کنیم؟
برای شستن انواع پته به‌ویژه پته قدیمی از آب سرد و مایع شستشو بدون آنزیم استفاده کنید و هنگام شستشو نیز به‌هیچ‌وجه پارچه را چنگ نزنید. برای اتو کردن پته نیز باید یک پارچه نمدار را بر روی آن بیندازید و سپس با اتوی‌بخار آن را اتو کنید.
پته‌ها نگهداری زیادی می‌خواهند و باید حسابی مراقب آنها باشید. بهتر است پته باستانی را در قاب شیشه‌ای نگهداری کنید و آن را در معرض نور خورشید قرار ندهید. پته را هر چند ماه یکبار در معرض هوای آزاد قرار دهید و با پاشیدن حشره‌کش آن را از حمله حشرات دور نگه دارید.
قیمت پته آنتیک
قیمت پته‌هایی که عنوان اجناس آنتیک را دارند، متفاوت است. قیمت یک پته قدیمی به نوع نخ‌ها و رنگ آنها، ابعاد و اندازه‌ها، جنس عریض پارچه و رنگ آن و نقوش طراحی شده بر پته بستگی دارد. برای مثال قیمت پته یک متری کمتر از قیمت پته بزرگ‌تر باکیفیت یکسان است.
خرید پته آنتیک از بهترین آنتیک‌فروشی
پیدا کردن یک وسیله قدیمی اصل کار دشواری است که به وسیله فروشگاه‌های آنتیک‌فروشی آسان شده است. آنتیک‌فروشی‌ها باید اصل بودن کالا را ضمانت کنند و اطلاعات کاملی در مورد اجناس موردنظر در اختیار شما قرار دهند.
فروشگاه آنتیک‌فروشی وتمام این ویژگی‌ها را دارد و خرید انواع لوازم قدیمی را برای شما فراهم کرده است. این فروشگاه در زمینه خریدوفروش اجناس آنتیک مجاز فعالیت دارد و مزایده‌های مختلفی برگزار می‌کند. شما در هر جای ایران که باشید، می‌توانید با خیال راحت از این فروشگاه خرید کنید.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم تمامی مطالبی که باید در مورد پته آنتیک بدانید را در اختیار شما قرار دهیم. پته هنری از دستان هنرمند بانوان کویر است. این هنر یکی از صنایع‌دستی رودوزی کرمان است که نقش‌ونگار و اصالت مخصوص خود را دارد.
سؤالات متداول
- مرغوب‌ترین پته‌های قدیمی بر چه نوع شالی دوخته می‌شدند؟
بر شال سفید یا سیاه
- از پته باستانی چه استفاده‌هایی می‌توان کرد؟
تزیین خانه، مکان‌های مذهبی و طراحی لباس
- بهترین راه نگهداری از پته قدیمی چیست؟
قاب گرفتن آن
سایر مقالات:
| راهنمای خرید بشقاب دیواری آنتیک |
| معرفی چراغ توری قدیمی و کاربردهای مختلف آن |
| چراغ لامپا آنتیک – کاربرد و ویژگی‌ها |
بدون دیدگاه