معرفی آثار باستانی ایران در موزه های خارجی
آیا باورتان می‌شود که آثار باستانی ایران در موزه های خارجی بیشتر دیده می‌شوند؟ اشیایی باارزش با قدمت چند هزار‌ساله، در موزه کشورهای بریتانیا، روسیه، فرانسه و نیویورک نگهداری می‌شوند. در واقع تمدن اصیل و پیشینه تاریخی ایران باستان سبب ارزشمندی آن‌ها شده است.
عوامل زیادی باعث شده که این اشیا اکنون در جای اصلی خود نباشند. دزدی و غارت در جنگ‌ها، حفاری‌های غیراصولی و همچنین وعده‌های پادشاهان آن دوران، این آثار را از مرزهای ایران دور کرده‌اند. اگر می‌خواهید با برجسته‌ترین آثار باستانی ایران در موزه های خارجی که عنوانی بالاتر از عتیقه دارند، آشنا شوید؛ با این مقاله همراه ما باشید.
منشور حقوق بشر کوروش
یکی از معروف‌ترین آثار ایرانی در موزه های جهان، منشور کوروش است. این منشور سفالی در اواخر قرن 19 میلادی در یک معبد در نزدیکی شهر بابل پیدا شد. اگر سطح این منشور را نگاه کنید، اشکالی را روی آن مشاهده می‌کنید. آن‌ها در واقع دست نوشته‌هایی به زبان بابلی کهن و نو هستند که قوانین کوروش و راوی را بیان می‌کنند.
لندن و موزه مشهور بریتانیا مکانی است که اکنون این اثر دوره هخامنشیان در آن قرار دارد. موزه بریتانیا بسیاری از آثار باستانی ایرانی را در خود جای داده است. گزارش شده است که حدود 13 هزار آثاری که در این موزه قرار دارد، مربوط به فرهنگ و تاریخ ایران است. با این حال چشمگیرترین آن‌ها همین منشور کوروش است.
گنجینه آمودریا
یکی از زیباترین و همچنین باارزش‌ترین آثار باستانی ایران در موزه های خارجی، گنجینه آمودریا است. این مجموعه از جنس طلا و نقره و در قطعاتی ازجمله بازوبند طلایی شیردال، ارابه طلایی 4 اسب و پلاک در 700 قطعه و همچنین 200 سکه در زمان هخامنشیان تشکیل شده است. این گنجینه در کاوش‌های غیرعلمی در ناحیه جنوب غربی تاجیکستان و در نزدگی رودخانه جیحون یافت شده است.
آمودریا یکی از برترین و باارزش‌ترین مجموعه آثار ایران باستان در موزه های بزرگ جهان محسوب می‌شود. اگر به موزه بریتانیا و همچنین موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن بروید، از زیبایی و ناب بودن هنر این گنجینه سیر نمی‌شوید.
بشقاب نوازندگان
بشقاب نوازندگان یکی دیگر از آثار باستانی ایران در موزه های خارجی است. جنس این بشقاب از نقره اصیل دوره ساسانیان است که سطح آن با طلا پوشانده شده است. چیزی که این بشقاب را خاص ساخته است، طرح روی آن است که با هنر فلزکاری انجام شده است.
روی این بشقاب، فردی به اصطلاح خان‌زاده در وسط وجود دارد که در حال نوشیدن است. درختی بزرگ نیز بیشتر از نیمی از بشقاب را به خود اختصاص داده است. چند شخص دیگر نیز در اطراف این فرد در حال ساز زدن هستند. به طور کلی تصویر یک مجلس شادی مربوط به قدمت آن در آثار باستانی و قدیمی ایران در موزه های خارجی نشان داده می‌شود.
شاهنامه
همان طور که می‌دانید شاهنامه فردوسی یکی از اصیل‌ترین سروده‌های تاریخی مربوط به ایران است. نسخه‌های زیادی از این اثر در جهان وجود دارد. این در حالی است که قدیمی‌ترین نسخه دست نویس شاهنامه که قدمتی به تاریخ 800 سال دارد، در یکی از موزه‌های جهان نگهداری می‌شود.
حدود 200 سال پس از سرودن اولین اشعار شاهنامه؛ یعنی در سال 1217 میلادی، این نسخه خطی نوشته شد. فرد نویسنده آن به طور دقیق مشخص نیست. با این حال کتابخانه ملی فلورانس در کشور ایتالیا که از نظر کتاب‌های دست نویس کهن بسیار مشهور است، جایگاه کنونی این آثار باستانی ایران در موزه های خارجی است.
جالب است بدانید این نسخه از شاهنامه در ابتدا به عنوان یک نسخه از ترجمه کتاب آسمانی مسلمانان در این کتابخانه به ثبت رسیده بود. در طی بازنگری‌هایی که توسط کارشناسان که یک شخص ایرانی نیز میان آن‌ها بوده است، به عنوان اصلی کتاب پی برده و آن را تغییر داده‌اند.
سنگ نگاره کمانداران
یکی دیگر از آثار باستانی ایران در موزه های خارجی، سنگ نگاره کمانداران است. این آثار باستانی ایران در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود. این سنگ نگاره، متشکل از چند کمانداری است که مربوط به دوران هخامنشیان و ارتش داریوش است.
کاخ آپادانا در ایران باستان خواستگاه ابتدایی این سنگ نگاره بوده است. جنس سفال این اثر همراه با رنگ‌های لعابی که به آن روح و جان بخشیده است، این اثر را به زیبایی هر چه تمام به تصویر کشیده است.
سرستون گاو دوسر
سرستون گاو دوسر یکی از 36 سرستونی است که در کاخ آپادانا در زمان داریوش ساخته شده است. این سرستون به عنوان یک پایه پشتیبان برای سقف این کاخ در شوش ساخته شده است. چیزی حدود 510 سال پیش از میلاد بود که داریوش دستور ساخت آن‌ها را داد.
اگر به تخت جمشید در ایران نگاه کنید می‌توانید به خوبی متوجه معماری و سبک هخامنشیان شوید. این سرستون نیز همین احساس را در بازدیدکنندگان به وجود خواهد آورد. موزه لوور در پاریس محلی است که این سرستون را در خود جای داده است. اما تاریخچه غارت این سرستون به فرانسه چه بود؟
سال 1883 در دوره قاجار، ناصرالدین شاه به دولت فرانسه اجازه داد که در شوش به حفاری بپردازند. باستان شناسانی ازجمله مارسل آگوست دیولافوی به مدت 2 سال تمام از این امتیاز داده شده نهایت استفاده را کرد. بدین ترتیب بخش عظیمی از آثار باستانی ایران در موزه های خارجی همانند لوور در همین مدت غارت شد.
فرش پازیریک
آوازه قدمت و اصالت فرش‌های ایرانی در تمام دنیا شناخته شده است. این اثر به خوبی می‌تواند نشان‌دهنده فرهنگ و هنر ایران باشد. از همین رو از آثار باستانی ایران در روسیه می‌توان به فرش پازیریک مربوط به سده پنجم و چهارم قبل از میلاد اشاره کرد. این فرش یکی از کهن‌ترین و اولین فرش بافته شده در دوره هخامنشیان است.
چیزی که شگفتی را در بازدیدکنندگان از این آثار باستانی ایران در موزه های خارجی برانگیخته است، نظم ردیف‌های بافته شده این فرش به وسیله دست است. افزون بر آن رنگ‌های زنده و نقش‌هایی که روی آن نیز قرار دارد، زیبایی را دوچندان کرده است. سوارکاران، حیواناتی با بدن و سرهای متفاوت، گل و همچنین آهوهایی که در گوشه و کنار این فرش، به تصویر کشیده شده‌اند.
متأسفانه، قراردادهای تجاری و فرهنگی در خلال جنگ‌های ایران و روسیه موجب شد که آثار زیادی از ایران در موزه آرمیتاژ روسیه مستقر شوند. وسعت این موزه به قدری است که بیشتر از 10 هزار آثار باستانی ایران در خارج از کشور را به خود اختصاص داده است.
گاو بال‌دار
گاو بال‌دار در لیست مهم‌ترین آثار باستانی ایران در موزه های خارجی قرار می‌گیرد. در فرهنگ‌های کهن ایرانی به ویژه در زمان آشوریان به این گاو بال‌دار، لاماسو گفته می‌شود. لاماسو با ترکیبی از بدن گاو و سر انسان مذکر در نقش یک خدای محافظ شناخته شده است.
ممکن است صورت‌های دیگری هم از این خدای محافظ را ببینید. در تخت جمشید و همچنین بخش آثار باستانی و قدیمی ایران در موزه های خارجی ازجمله: بریتانیا، موزه لوور، موزه ملی عراق بغداد، موزه متروپولیتن و موزه برلین و شیکاگو تعدادی مجسمه منسوب به خدای محافظ یا همان لاماسو وجود دارد.
چرا لاماسو در گذشته بسیار اهمیت داشته؟ جایگاه این خدای محافظ در ورودی شهرها بوده است. اگر از جهان مختلف به این گونه از آثار باستانی ایران در موزه های خارجی نگاه کنید، متوجه می‌شوید که در روبرو حالتی ایستاده دارد. همچنین می‌توانید این مجسمه‌ها را به حالت راه رفتن از کنار ببینید.
علاوه بر آن در ساخت آن‌ها، ویژگی عظیم‌جثه بودن را به خوبی باید نشان می‌دادند. به این دلیل که نماد حفاظت از شهرهای آن‌ها باید جلوه‌ای از قدرت را به خوبی بتواند به هر شخصی نشان دهد.
بشقاب شکار قوچ
نیویورک محل نگهداری یکی دیگر از آثار باستانی ایران در موزه های خارجی است. بشقاب شکار قوچ یکی از 10 هزار آثار باستانی ایرانی در موزه متروپولیتن نیویورک است. تاریخ این بشقاب به اواخر سده 5 و اوایل 6 پس از میلاد مربوط می‌شود.
اگر برایتان سؤال است که این اشیا چرا ساخته می‌شدند؟ باید گفت که هدیه دادن به سایر پادشاهان همسایه دیگر برای نشان دادن حسن نیت خود یکی از دلایل ساخت این آثار است. این بشقاب از آثار باستانی ساخته شده در دوران ساسانیان است.
اشکال روی آن تبلور دلاوری‌ها، قدرت و شکست‌ناپذیر بودن شاهان این دوره است. بدین صورت که یک مرد کماندار با اسب خود در حال شکار کردن چند قوچ است که در اطراف آن وجود دارند. این مرد نشانه‌ای از یک شاه ساسانی است؛ زیرا تاج، سربند و گوی اطراف سر وی به وضوح آن را نشان می‌دهد.
این بشقاب در کنار تمام مشخصات خود به دلیل آنکه از نقره، جیوه و طلا و به شیوه قلمکاری ساخته شده است، ارزش بالایی دارد. هنوز نظر قطعی درباره شخص روی بشقاب وجود ندارد. با این حال برخی از باستان‌شناسان معتقدند که فرد کماندار روی این گونه از آثار باستانی ایران در موزه های خارجی، همان پیروز یا قباد یکم است.
گردن آویز طلایی
یکی از برجسته‌ترین آثار باستانی ایران در موزه های خارجی در کشور ژاپن، گردنبندی از جنس طلا است. این گردنبند مربوط به دوره هخامنشیان است. زیبایی این زیورآلات به گونه‌ای است که توجه هر فردی را به خود جلب می‌کند. از آن مهم‌تر هنر زیبای دست و مهارت این افراد در ساخت آن بیش از هر چیزی جلب توجه می‌کند.
این گردن آویز را یکی از پادشاهان هخامنشی به دلیل اقتدار و شجاعت یکی از همراهانش به وی هدیه داده است. این گردنبند به دلیل ساختاری که دارد در میان آثار باستانی ایران در موزه های خارجی بسیار معروف است. ساختار آن به صورت 3 لایه است.
در هر کدام از این لایه‌ها طرح‌هایی نظیر: چهره جنگجو، سر اسب و مهار اسب، سرباز و از همه مهم‌تر در مرکز آن تصویر یک خدا کشیده شده است. روی تمام این لایه‌ها از سنگ‌های اصیل و باارزش استفاده شده است؛ همچنین منبت‌کاری موجود روی آن به وسیله شیشه انجام شده است.
سنگ نگاره زن ایلامی و ندیمه
سنگ نگاره‌های زیادی از ایران باستان در کشورهای دیگر به خصوص فرانسه است. از دیگر آثار باستانی و قدیمی ایران در موزه های خارجی، سنگ نگاره زن ایلامی و ندیمه است. ساخت این اثر به سده 7 و 8 قبل از میلاد در ایلام برمی‌گردد.
این آثار باستانی ایران در موزه های خارجی بیشتر حالت تزئینی و یادبود دارد. این لوح جلوه‌ای از دوران زندگی ایلامیان را در آن سده بیان می‌کند. روی این لوح تصویر یک زن ایلامی قرار دارد که مشغول به نخ ریسی است. در پشت او نیز ندیمه‌اش در حال باد زدن موهای وی است. این سنگ نگاره از سنگ بیتومین ساخته شده است که ماندگاری آن را تا به الان تضمین کرده است.
این لیست آثار باستانی و قدیمی ایران در موزه های خارجی که تاکنون معرفی شد، به عنوان برجسته‌ترین و مشهورترین گونه آن‌ها شناخته می‌شوند. تعداد زیاد دیگری از سنگ نگاره و جواهرات گرفته تا ظروف و کتاب‌های مختلف نیز وجود دارند که در هر کدام از موزه‌های مطرح دنیا وجود دارند.
این موضوع نشان‌دهنده هنر غنی و قدرت ایرانیان در برخی از دوره‌ها همانند هخامنشیان است. علاوه بر آن وجود این آثار باستانی ایران در موزه های خارجی نیز بیان می‌کند که سلسله‌های زیادی به خصوص قاجار به دلیل بی‌کفایتی، این اشیا ارزشمند و تاریخی را به راحتی از دست داده‌اند.
خرید و فروش آنتیک و وسایل قدیمی با وتمام
آیا به اشیا قدیمی و باارزش علاقه دارید؟ ممکن است برای تکمیل دکوراسیون منزل خود به دنبال خرید آنتیکی باشید که فرهنگ باستانی ایران را نشان دهند. از طرفی دیگر امکان دارد بخواهید کلکسیون خود را پر کنید. در هر صورت فروشگاه وتمام چیزی است که به آن نیاز دارید. این مجموعه انواع وسایل آنتیک و قدیمی را از طریق سایت خود، به شیوه مزایده‌ای خرید و فروش می‌کند.
کلام پایانی
طبیعی است که دیدن آثار باستانی ایران در موزه های خارجی مایه ناراحتی برای هر ایرانی است؛ به این دلیل که سرمایه‌های ملی و تاریخی از کشور دور شده‌اند. با این حال موزه‌های مشهور جهان توانسته‌اند، آثار باستانی ایرانی را به خوبی به تمام مردم جهان نشان دهند تا این افراد بتوانند با اصالت تمدن ایران آشنا شوند.
بدون دیدگاه